Communicatie is een kunst. Je kan er zelfs volledige Hbo-opleidingen voor volgen. Je doet dan aan doelgroepenbepaling, taalniveaus, marketing en nog veel meer. Vaak wordt de basis vergeten en dat is dat je informatie wilt overbrengen. Maar is de boodschap belangrijker dan de vorm?
Tegenwoordig niet. Je kan geen vacature over communicatie vinden of je moet ervaring hebben met sociale media, maar ook weten hoe je moet copywriten (zeg maar je boodschap verkopen). Daar zijn allemaal trucjes voor. Er is tegenwoordig zoveel informatie die om je aandacht schreeuwt, dat jouw boodschap daarbij krijgen een behoorlijke uitdaging is.
Gewoon een verhaaltje schrijven en hopen dat je doelgroep, als je die al hebt, het wil lezen is er niet meer bij. Soms moet je een verhaaltje vertellen, want bijna 3,5 miljoen mensen hebben een probleem om communicatie goed te begrijpen. Dat is een ander dingetje, niet iedere ontvanger van een boodschap begrijpt de boodschap en veel zenders van een boodschap hebben dat niet door.
Vaak is een boodschap ook sturend en wordt er informatie weggelaten die best belangrijk kan zijn. In een wereld waar informatie overal is, komt vroeg of laat wel boven water dat dit is gebeurt. Dan ontstaat daarover weer discussie en raakt men steeds verder van de kern van de informatie.
Zelf zie ik best veel informatie, maar ben me ook bewust dat ik nog veel meer niet zie. Als er bij een gemeente 1500 tot 2000 ambtenaren werken, dan moet er wel zoveel informatie geproduceerd worden dat geen enkele burger, zelfs journalisten niet, al die informatie kunnen verwerken, in een context zetten en er op handelen als dat nodig is. Het is ook niet nodig om alle informatie te hebben, want als je op Zuid woont, is het dan nodig te weten wat er in Noord gebeurt? Ja soms wel. Stel dat in Noord een weg wordt afgesloten en al het verkeer over Zuid, waar jij woont, gaat rijden?
Het is echter onmogelijk om alle relevante informatie op de juiste plek te krijgen. Nog lastiger is het om de informatie op betrouwbaarheid te toetsen. Zo zijn er mensen die informatie die van de overheid komt bij voorbaat als onbetrouwbaar bestempelen. Dat is voor een overheid dan wel een probleem. En het wordt er allemaal niet makkelijker op nu teksten steeds vaker niet of slechts gedeeltelijk door mensen worden geschreven, maar wel door AI, de kunstmatige intelligentie.
Sociale media probeer ik zoveel mogelijk te mijden. Alleen Mastodon, LinkedIn en Bluesky (ineens razend populair) kunnen af en toe mijn aandacht krijgen. Heel veel overheden zijn daar niet te vinden. Toch is daar best een berg andere informatie te vinden. Alle andere sociale media laat ik aan mij voorbij gaan. Als overheden die gebruiken om hun informatie te verspreiden, dan word ik in ieder geval niet bereikt, of het moet toevallig in de krant staan. Nu ga ik wel veel zelf op zoek naar informatie, maar daarmee behoor ik vast niet tot een grote massa. Bovendien zijn diverse sociale media weer gekoppeld aan leeftijdsgroepen, dat moet je ook maar weten. Zo is Facebook bij jongeren al lang verleden tijd.
Dat is ook een beetje wat er is geworden van de samenleving, de boodschapper en ontvanger van informatie moeten elkaar toevallig tegenkomen. Dat maakt communicatie ook zo lastig. Gewoon een briefje of een gesprekje is er niet meer bij. Wie niet digitaal is ingesteld (en dat zijn toch 2,5 miljoen mensen in Nederland) loopt het risico heel veel informatie mis te lopen.
De gemeente is zoekende hoe ze mensen van de juiste informatie kunnen voorzien. Hoe vertel je mensen die aan het overleven zijn dat er bij bijzondere bijstand meer mogelijkheden zijn dan de meeste weten? Hoe vertel je mensen zonder een netwerk dat er heel veel te halen is? Vragen waar menig communicatiespecialist mee aan het worstelen is.
In een wereld waar zoveel informatie dat je door de bomen het bos niet meer ziet is het niet vreemd dat steeds meer mensen afhaken. Mensen kijken geen nieuws meer en trekken zich terug in hun eigen bubbel. Probeer daar dan nog maar eens tussen te komen.
Volgend jaar komt er nog een drempel bij. Door het opt-in waar de gemeente voor heeft gekozen, zullen mensen met een Nee-Nee sticker nu ook geen gemeentelijke informatie meer ontvangen, tenzij het is gepersonaliseerd. Terwijl het totaal aan communicatiemiddelen alleen maar toeneemt, dreigt het steeds moeilijker om de juiste informatie op de juiste plaats te krijgen.
Maar was er ooit een tijd dat informatie zonder franje was en eenvoudig bij iedereen kwam die de informatie moest krijgen? Ik vrees van niet. Informatie zal nooit zonder franje zijn en dat is jammer.
