De kosten voor de gezondheid stijgen al jaren. Dat is terug te zien in de kosten voor ziektekostenverzekering, maar ook op andere vlakken stijgen de kosten. Dit zien ook de gemeenten. Om daar iets aan te doen, wordt in regionaal verband gekeken wat er gedaan kan worden om de zorgkosten te verlagen of zeker niet verder te laten stijgen. Den Bosch werkt regionaal met 10 gemeenten in Noordoost Brabant en 2 gemeenten in de Bommelerwaard samen in de RNOBB. Hierdoor kunnen betere afspraken worden gemaakt. Die afspraken worden vastgelegd in een Integraal Zorgakkoord (IZA). 's-Hertogenbosch wordt hierin mandaatgemeente omdat de kosten voor uitvoer van de programma's van het Rijk en zorgverzekeraars komen. Dan is het makkelijker om in een keer collectieve afspraken te maken. Er is nu een akkoord tot 2027, maar de doelstellingen zijn gericht op 2040.
In het IZA zijn 6 doelstellingen vastgelegd waar nu collectief gewerkt zal worden, waarbij maatwerk op gemeentelijk niveau kan. Deze doelstellingen zijn:
- Aanjagen cultuurverandering
- Inspelen op de veranderende zorgvraag
- Verminderen van de krapte op de arbeidsmarkt
- Verbeteren van de doorstroom in de zorgketen
- Verminderen van de gezondheidsverschillen
- Meten en monitoren van de impact
De vraag en aanbod van zorg komen al langere tijd niet met elkaar overeen. Dit vraagt om een andere aanpak. Zo zullen burgers meer zelf moeten gaan regelen, zeker als het gaat om lichte zorg- en ondersteuningsaanvragen. Hiermee wordt capaciteit vrijgespeeld voor de zwaardere zorgvraag. Dit vraagt om een cultuuromslag, zowel bij zorgvragers als zorg aanbieders.
Er komen steeds meer ouderen (65+) en juist in RNOBB zelfs meer dan landelijk. Hiermee zal ook de zorgvraag voor chronische aandoeningen zoals COPD, artrose en dementie toenemen.
Daarnaast is er ook een toename zichtbaar in gestapelde zorg (psychiatrie, verslaving, verstandelijke beperking, armoede, schulden en dakloosheid). Dit zorgt ook voor complexe zorg.
Dit betreft niet alleen medische zorg, maar ook zorg op het sociale domein. Daarom is het van belang dat de zorg en ondersteuning op peil blijft. Hierbij zal ook een beroep worden gedaan op vrijwilligers, mantelzorgers en andere buurtinitiatieven.
Daarnaast zal er worden gewerkt aan preventieve maatregelen. Hiervoor heeft het Rijk met gemeenten het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) afgesloten. Gemeenten krijgen hiervoor geld om doelgerichte activiteiten gericht op preventie te betalen. In een eerder bericht werd al aangegeven dat gemeente wil inzetten op valpreventie. Voor 2024 heeft de gemeente nu ook andere maatregelen aangekondigd. Het gaat hierbij vaak om overeenkomsten voor langere tijd. Hoewel de gelden vrij te besteden zijn is het door de afspraken wel lastiger om met gelden te schuiven. Voor Den Bosch zijn de volgende punten vastgesteld:
- Terugdringen gezondheidsachterstanden (€ 300.000); bijvoorbeeld Gezonde school en Kansrijke Start.
- Fysieke leefomgeving (€ 85.000) bijvoorbeeld inzet medewerker bewegen, ontmoeten en spelen in openbare ruimte.
- Versterken sociale basis (€ 595.000) bijvoorbeeld tegen eenzaamheid, versterken sociale structuren en ketenaanpak.
- Een gezonde leefstijl (€ 170.000) bijvoorbeeld aanpak obesitas, leefstijlinterventie, JOGG (Jongeren op Gezond Gewicht) en alcoholpreventie.
- Mentale weerbaarheid en gezondheid (€ 45.000) vooral door publiekscampagne om het bespreekbaar te maken.
- Vitaal ouder worden (€ 500.000) Vooral valpreventie en netwerkstructuren.
Doel is mede om mensen met een sociaal probleem niet in het medische circuit te hebben. Dit komt nog al eens voor bij de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Ook zal gekeken worden of mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen.
Er zijn maatregelen nodig om het tekort aan zorgpersoneel niet verder op te laten lopen. Er is nu een tekort van 2000 arbeidsplaatsen en dat mag in 2027 niet zijn toegenomen. Het verwachte tekort van 5000 arbeidsplaatsen in 2040 moet zelfs voor 100% worden opgelost. Het tekort is nu vooral in de verpleeghuiszorg, thuiszorg, huisartsenzorg (ondersteunend personeel) en de jeugdzorg.
Niet alleen zal er inspanning nodig zijn om bestaand personeel te behouden, maar ook om nieuw personeel te werven. Maar ook digitalisering van de zorg lijkt onvermijdelijk.
Ook wachttijden zijn een probleem, vooral in de thuis- en verpleegzorg. Zo wachten er nu ruim 1.000 mensen per 100.000 inwoners op een verpleeghuisbed, wat hoger is dn het landelijk gemiddelde. Doel is om in 2027 op het landelijk gemiddelde te zitten en in 2040 er zelfs onder. Ook de wachttijd is te hoog (18 weken of meer) ten opzichte van de norm (maximaal 14 weken). Er zal moeten worden ingezet om doorstroom te verbeteren. Dit vraagt om inzet van alle betrokken partijen.
Uit onderzoeken is gebleken dat mensen met een lage sociaaleconomische status een minder goede gezondheid hebben en daardoor tot wel 7 jaar korter leven, terwijl ze ook nog eens langer in ongezonde situatie leven. Aanpak hiervan zal niet gemakkelijk zijn, toch is in het akkoord opgenomen dat de stijgende trend van deze ongezondheid moet worden gekeerd. Omdat hiervoor ook landelijke maatregelen nodig zijn, kan er nu alleen op buurtniveau iets gedaan worden. In Den Bosch loopt hiervoor al langer het programma Samen Gezond.
Om aan te kunnen tonen dat er verbeteringen zijn, moeten er wel duidelijke indicatoren zijn. Daarom zal er in 2024 een methode worden ontwikkelt om dit te kunnen monitoren. Hoewel de aanpak regionaal is, kunnen er lokaal wel verschillen optreden. Kennis en expertise van datagestuurd werken is daarom nodig.
De financiering van de IZA komt van het Rijk in de vorm van een SPUK-gelden (Speciale Uitkering). Ook dit jaar was er al een samenwerking, maar de SPUK-doelen werden pas in juli gepubliceerd. Hierdoor is niet al het geld besteed. Het resterende geld (circa € 5,5 miljoen) zal na aftrek van € 450.000 voor Den Bosch als mandaatgemeente naar ratio van inwoneraantal worden verdeeld over de deelnemende gemeenten. Voor 2024 moet Den Bosch als mandaatgemeente nu voor 1 januari 2024 de IZA-gelden voor 2024 aanvragen, maar een begroting zal nog moeten worden gemaakt. Dat zal in het eerste kwartaal van het nieuwe jaar gebeuren.
Naast de preventieve middelen voor het GALA, komen er ook SPUK-gelden voor het Sportakkoord II. Dit is ook een landelijk akkoord waarbij gemeenten gelden krijgen om sport toegankelijk te krijgen voor iedereen. Op lokaal niveau kunnen gemeenten daarmee afspraken maken met lokale sportverenigingen. In Den Bosch zal er € 120.000 vrij worden gemaakt voor inclusie en diversiteit zodat sport sociaal veiliger wordt. Daarnaast is er € 800.000 voor bestaande subsidieregelingen voor zogenaamde combinatiefuncties (Brede Regeling Combinatiefunctionarissen).
