De opvang van vluchteling in Nederland is een moeizaam proces. Het Kabinet probeert via nieuwe wetgeving de druk op de opvang te verminderen, maar zolang er geen nieuwe wetgeving is geldt de huidige wetgeving. De spreidingswet is het middel om gemeenten te dwingen een aantal vluchtelingen op te nemen. Veel gemeenten worstelen hiermee. Dat is niet eens altijd omdat ze niet willen, maar omdat ze geen locaties kunnen vinden. Ook Den Bosch worstelt met de opvang.
Bij asielzoekers gaat het in merendeel van de gevallen om vluchtelingen. Dit zijn mensen die eigen land een gevaar lopen. Er zijn ook vluchtelingen die om economische redenen naar Nederland komen, maar die krijgen vaak geen status. De vluchtelingen worden in afwachting van hun asielprocedure opgevangen in een asielzoekerscentrum (AZC). Na afloop van hun procedure krijgen ze of een status en mogen blijven of ze moeten het land verlaten. Als ze een status hebben, dan moeten ze doorstromen naar een reguliere woning. Het probleem is dat veel statushouders geen huis kunnen vinden en daardoor blijven in het AZC, waardoor nieuwe vluchtelingen niet terecht kunnen in een AZC. De gemeente heeft een taakstelling om statushouders te huisvesten buiten de AZC's. Voor de eerste helft van 2025 gaat het om 159 personen.
Een ander type vluchtelingen zijn de Oekraïners. Deze vluchtelingen hoeven geen asiel aan te vragen omdat ze uit een Europees gebied komen. Toch is er ook voor de Oekraïners onderdak nodig. De overheid bepaalt per gemeente hoeveel vluchtelingen er opgevangen moeten worden. Zo moet Den Bosch 600 plekken in AZC's beschikbaar stellen en 1020 plekken voor Oekraïners. Voor beide typen vluchtelingen loopt de gemeente hier tegen problemen aan.
Op dit moment heeft de gemeente twee AZC locaties. De locatie Kasteel Meerwijk herbergt 140 vluchtelingen. Deze locatie zou per mei 2025 vrij moeten komen maar de gemeente is nu overeengekomen dat deze locatie in functie blijft totdat de Kruithoorn klaar is. Omwonenden waren wel kritisch over de verlenging, maar gaven ook aan amper overlast te ervaren en zijn akkoord gegaan met een verlenging.
Op bedrijventerrein Pettelaar worden momenteel 250 asielzoekers opgevangen. Deze locatie is voor 5 jaar beschikbaar. Daarmee vangt Den Bosch 390 asielzoekers op wat nog ver af zit van de doelstelling van 600. Deze doelstelling zou op 1 februari 2026 gehaald moeten zijn. Vanaf die datum zal ook de wet worden geëvalueerd. Het is maar de vraag of de gemeente dat lukt. Ze hebben wel een optie om nog eens 350 asielzoekers op te vangen, maar dat is een locatie die nog gebouwd moet worden. Op dit moment zit dit proces in het goedkeuren van de omgevingsvisie. De gemeente hoopt dat dit voor de zomer kan, maar er is een kans dat verder vertraagt.
Wat er gebeurt als de gemeenten niet kan voldoen aan de norm, is niet duidelijk. Overigens is wettelijk bepaald dat Den Bosch 879 asielzoekers opvangen, maar in overleg met de provincie (die in deze hiervoor verantwoordelijk is) is dit naar 600 bijgesteld.
De locatie op Pettelaarpark is voor 5 jaar (tot en met 2029). Dit betekent dat daarna een nieuwe locatie beschikbaar moet komen. De gemeente kijkt hierbij naar Meerendonk. De gemeente wil hier een permanent AZC voor maximaal 600 asielzoekers realiseren.
Oekraïners
De opvang van Oekraïense vluchtelingen is ook een probleem. Momenteel worden er 500 mensen opgevangen op de Hervensebaan, maar dit pand zou eind maart leeg moeten zijn. Voor een gedeelte van deze bewoners zijn nieuwe locaties gevonden. Het gaat om het voormalige Rodenbosch College (150 tot 200 vluchtelingen), Oude Vlijmenseweg (100 vluchtelingen) en Bastion Vught (75 tot 90 vluchtelingen). De locaties moeten wel worden verbouwd, wat mogelijk niet in alle gevallen lukt voor eind maart. Een gedeelte van de Oekraïners is ondergebracht in kleinschalige opvang of bij particulieren. In totaal worden nu 900 Oekraïners opgevangen, wat nog niet voldoet aan het aantal van 1020.
Veiligheid
Bij het realiseren van een vluchtelingenopvang zijn de bewoners in de omgeving vaak bang voor overlast en andere problemen. Uit landelijk onderzoek blijkt dat na de komst van een opvang de overlast behoorlijk meevalt. Ook bij vestiging van het AZC op het Pettelaarpark waren zowel bewoners als ondernemers bang voor overlast. Samen met deze mensen heeft de gemeente vooraf een leefbaarheidsplan opgesteld om de veiligheid te waarborgen. Dat is een plan dat aangepast kan worden als de omstandigheden er om vragen. De gemeente deed een onderzoek naar het veiligheidsgevoel van de mensen voor en na de vestiging van het AZC. De komst van het AZC heeft er niet voor gezorgd dat bewoners zich nu onveiliger voelen en ook niet dat ze veel overlast ervaren. Vluchtelingen dragen voor 42% bij aan het onveiligheidsgevoel, wat minder is dan bijvoorbeeld drugsoverlast (62%) of verdachte personen (53%). Als het gaat om overlast scoren jongeren (66%) drugsgebruik/handel (64%) veel hoger dan vluchtelingen (24%).
Vaak gaat het om een gevoel. Zo ervaren bewoners op Zuid wel een toename van de criminaliteit, maar is het aantal meldingen bij de politie ervan gelijk gebleven.
Asielzoekers zijn beperkt in de mogelijkheden om te integreren. Daarvoor moeten ze de taal leren, maar mogen dat vaak niet. Dat geldt ook voor werken. Toch blijken bestaande activiteiten open te staan voor asielzoekers, vaak tot wederzijds genoegen.
