In 1813 kwam Koning Willem I aan de macht en die wilde de handel bevorderen. Daarvoor achtte hij een kanaal van Den Bosch naar Maastricht noodzakelijk. Het 123 kilometer lange kanaal had een verval van 40 meter en daarvoor moesten er 20 schutsluizen komen. De eerste sluis (Sluis 1) kwam op de plek waar nu de Lambooijbrug ligt. Toen men in 1822 begon met graven, was nog niet bekend of het kanaal door de stad ging lopen of langs de noordzijde om de stad. Toen men in 1825 in Den Bosch hierover nog steeds geen beslissing had genomen, deed Koning Willem I dat, het kanaal moest door de stad. Dat leverde wel een probleem op, want als de omgeving van de stad onderwater gezet zou worden (als verdedigingsmiddel), zou de stad onderlopen. De oplossing werd Sluis 0.
Sluis 0 diende alleen ter voorkoming van wateroverlast en stond altijd open. Het schutten gebeurde in Sluis 1. Op 24 augustus 1826 werd het kanaal in gebruik genomen. Voor Den Bosch bleek het handelsvoordeel heel beperkt. In 1874 kwam de Vestingwet en was het onderwater zetten van het gebied rondom de stad (inundatie) niet langer het verdedigingsmiddel. Daarmee was eigenlijk Sluis 1 niet meer nodig en werd die in 1935 gesloopt. Sluis 0 nam de schutsfunctie over.
Dat bleef zo tot 2014, tot aan de opening van het Maximakanaal. Beroepsvaart zou via dit kanaal aan de noordzijde van de stad varen en voor de pleziervaart wilde Rijkswaterstaat niet langer de sluis operationeel laten. Op 1 januari 2015 droeg Rijkswaterstaat het stuk kanaal tussen de Dieze en Poeldonk over aan de gemeente.
Dit had de gemeente allang zien aankomen en was al in 2007 begonnen met een publieksactie om zo ideeën voor de toekomst van het kanaal te verzamelen. Een ruime meerderheid was voor het in stand houden van het kanaal. 63% vond dat er pleziervaart mogelijk moest zijn, 19% vond dat het een recreatiegebied moest worden in een autoluwe omgeving. 18% wilde het kanaal dempen, 6% voor verkeer en/of parkeergarage, 12% voor een park. Een meerderheid was dus voor een functie binnen Den Bosch Waterstad.
Met deze input ging de gemeente aan de slag en kwam in 2014 met een plan van aanpak 'Visie Oude tracé Zuid-Willemsvaart'. Hieruit volgde later dat 'de kanaal', zo genoemd in de volksmond, beschikbaar moest blijven voor de pleziervaart. Hier ging de gemeente mee aan de slag en dat resulteerde in een plan, maar dat kon niet met het beschikbare budget worden gerealiseerd.
Voor de opening van het Maximakanaal voeren er per jaar ongeveer 2000 pleziervaarten door de sluis. Dit nam vanaf 2015 af, omdat er nog maar 3 maal per week werd geschut. Begin 2022 werd duidelijk dat de sluis mechanisch versleten was en er ook geen onderhoudscontract was. Sinds april van dat jaar bleef de sluis gesloten. De sluis heeft echter ook een rol bij de waterbeheersing, want bij hoogwater kan via de sluis water worden afgevoerd.
Sluis 0 moet niet alleen als doorvaart gaan dienen voor de pleziervaart, maar ook een functie van een stadspark gaan vervullen. Hoewel het eerdere plan vanwege te hoge kosten niet werd uitgevoerd, is het nu toch weer uit de kast gehaald, omdat een alternatief niet beschikbaar was. De kosten worden nu op € 16,4 miljoen geschat, maar zullen mogelijk door stijgende bouwkosten hoger uitvallen. Bovendien moet rekening worden gehouden met € 200.000 aan jaarlijkse kosten voor bediening en onderhoud aan de sluis. Omdat ook het Waterschap Aa en Maas belang heeft bij de sluis komt € 3,4 miljoen voor hun rekening.
Bij een aantal fracties is er nu twijfel, of het element dat pleziervaart weer mogelijk moet worden, naar voren gekomen. Zo gaf Partij voor de Dieren aan dat op de binnenstadsring plannen zijn om het verkeer te weren en daarmee ook de lucht schoner te krijgen, maar men wel meer vervuilende schepen door de stad wil leiden. Bovendien vonden ze ook dat er een vispassage wenselijk is. De SP vond 6 tot 8 miljoen euro voor de recreatievaart teveel geld. De Bossche Groenen zag echter juist een kan voor het herstel van Bosch Maritiem. D66, PvdA en CDA zijn wel voor herstel van de pleziervaart. Ze zien het als een economische impuls. Veel andere partijen worstelen nog met dit dilemma en willen het nog verder in hun fractie bespreken. Een aantal moties/amendementen werden aangekondigd. Op 8 oktober zal bekend worden welke koers de gemeenteraad gaat varen.
Overigens zijn wel alle fracties voor een aanpak van de sluis zodat het een stadspark kan worden. Het gebied ligt er nu redelijk troosteloos bij.
