Het puthuisontwerp van Jan van der Eerden met het historische Mariakapelletje. Het ontwerp werd in 2005 gemaakt en gebaseerd op historische gegevens. In 2011 ontstaat de roep om een puthuis op de Markt te laten terugkeren in plaats van de glazen afdekking. Fotograaf: Onbekend
In 2005 was men volop aan het praten over de herinrichting van de Markt. Dat was nodig omdat de toenmalige bestrating was versleten en ook de infrastructuur onder de Markt moest worden vernieuwd. Volgens mij is die herinrichting niet gebaseerd op enig historisch feit. Wel op een praktisch gebruik. Na die herinrichting was de kritiek niet van de lucht. Met naaldhakken moest je er niet komen en ook voor minder validen was het niet praktisch. De storm is ondertussen wel geluwd.
Bij die herinrichtingsplannen werd ook bedacht het Onze lieve Vrouwekapel en later ook de waterput te herstellen in de vorm zoals die in 1522 ook was. Ik geef u even de overwegingen die daarbij werden gebruikt:
a. de voorloper van de Mariakapel (Onze Lieve Vrouwe) al sinds 1368 verbonden is met de Markt mede door de schilderijen van de Lakenmarkt en de Schermeroproer; b. de Onze Lieve Vrouwekapel samen met het puthuis al ten tijde van de Schermeroproer in 1579 een
prominente plaats innam op de Markt; c. ieder jaar vele toeristen ’s-Hertogenbosch bezoeken om Onze Lieve Vrouwe te bezoeken; d. dit voor de stad een belangrijke toeristische impuls is; e. de Vereniging Stille Omgang al enige jaren geleden initiatief heeft genomen om te komen tot plaatsing van een Mariakapel; f. er een aanbod ligt van de Vereniging zodat plaatsing geen (extra) kosten met zich meebrengt.
Als je die overwegingen leest vraag ik me af waarom men ooit voor de bouw van de 2 bouwsel heeft gekozen.
Overweging a is een mogelijke constatering of liever een aanname. Als we die op alle historische gegevens gaan toepassen, dan gaat het de stad nog veel geld kosten. Bovendien verdwenen de bouwsels in de loop van de 18e eeuw en heeft er niemand nog ooit naar gekraaid (tot de jaren 70 van de vorige eeuw).
Hetzelfde geldt voor overweging b. Wat heb ik te maken dat het toen een prominente plek innam. Sterker nog als ik naar de (nu voorgestelde) vorm kijk, lijkt het me iets waar de rijken alleen profijt van hadden. Waarom toch van deze potsierlijke bouwsels voor iets waarvan de functie eigenlijk heel eenvoudig is. Het lijkt vooral een religieuze grond te hebben, wat eigenlijk wel door overweging c wordt bevestigd. Nu is (christelijke) religie al jaren tanende en waarom zou je dan met gemeenschapsgeld dergelijke bouwwerken herstellen. Momenteel sluiten diverse kerken en moet de gemeente nu ondersteuning gaan geven voor deze monumentale gebouwen om een hergebruik te realiseren.
Overweging d vind ik ook raar. Waarom zou het impuls geven? Iedereen weet dat ’s-Hertogenbosch een vestingstad is met veel echte historie, denkt men dat mensen zullen komen voor iets waarvan ze weten dat het nep is? Bovendien geeft het alleen de situatie weer in de 16e eeuw, terwijl bekend is dat de put een aantal keer is verbouwd.
Overwegingen e en f zijn ook opvallend. De vereniging is niet meer in beeld, maar ondertussen mogen we nu dus ruim € 300.000 bijdragen en dan heb ik het nog niet over de onderhoudskosten.
Eigenlijk is er dus geen goede onderbouwing waarom deze historische bouwsel terug gebouwd moeten worden. Een belangrijke reden is altijd nut & noodzaak. Er werd ooit gesteld dat de put zichtbaar moest zijn en dan werd bedoeld het gat in de grond. Ik heb niet echt de indruk dat nu echt gebeurt en als dat wel zo is, dan is het hele dure oplossing. Water zullen we er niet uit gaan halen, dus dat nut heeft het ook niet. Een ook de OLV zal haar oorspronkelijk functie (schandpaal) niet terugkrijgen. Noodzaak is er helemaal niet, tenzij overweging c echt iets oplevert. Maar dan wil ik dat straks wel in mijn portemonnee terugvinden, want anders heb ik er, als inwoner van de stad, niets aan.
We krijgen dus straks een Markt die historisch gezien niets heeft te maken in de 16e eeuw met bouwsels die dat wel hebben. Is eigenlijk best wel krom. Als de bouwsels er staan, zal er weer kritiek zijn. Het beperkt de zichtlijnen op de Markt, wat nadelig is voor festiviteiten. Ook vraag ik me af of het de doorloop richting de Arena zal bevorderen, iets wat men ook nastreeft. De bouwsels worden tot wel 11 meter hoog. Dat valt nog binnen de wettelijke kaders omdat het niet gaat om een gebouw dat gebruikt gaat worden (zoals een huis of winkel). Als dat wel zo was, dan had het niet eens gemogen. Ook hier zit iets dat krom is.
De enige reden om het terug te bouwen is dus een historische reden. Persoonlijk vind ik dat een slechte reden, want het wordt tijd we eens vooruitkijken in deze stad. Het feit dat er zoveel discussie is over de put geeft alleen maar de controverse aan. Ze hebben me altijd geleerd om bij twijfel iets vooral iets niet te doen. De kosten voor de gemeenschap zijn nu al vele tienduizenden euro’s en er is nog niets. Ik mag van harte hopen dat het geen Bartenbrug, parkeergarage of iets dergelijks wordt. En hoe lang blijft de bouwsel dan staan? De vorige ‘replica’ heeft het amper 25 jaar uitgehouden. Over 25 jaar zal de Markt ongetwijfeld weer worden aangepakt en komt deze discussie vast weer terug. Het is maar dat u het weet.
Auteur: Alfred Heeroma 1597 keer werd deze column gelezen
